Wzorzec Pigmaliona:

W sytuacjach pozytywnych oczekiwań nauczyciela odbierana przez ucznia sytuacja dydaktyczna składa się z zadań o strukturze celowej, a uczeń ma wpływ na listę i porządek działań. Przeważa produktywne funkcjonowanie wiedzy. Wiadomości, z którymi styka się uczeń mają bogaty, zróżnicowany kontekst, są zdobywane przy dużym udziale doświadczenia osobistego. Nauczyciel spostrzega wszystkie rodzaje zmian zachodzących w uczniu tj. asymilację nowej wiedzy, akomodację struktur poznawczych, zmiany w wiadomościach, umiejętnościach i wartościach. Czynności ucznia sprzeczne z oczekiwaniami nauczyciela są utrudniane lub nie dostrzegane, zaś czynności zgodne – wynagradzane.

Wzorzec Liwy:

Nauczyciel przedstawia uczniowi zadania o charakterze reaktywnym, a ich treść i porządek są prawie niezależne od ucznia. Wiedza funkcjonuje przede wszystkim reproduktywnie. Wiadomości dochodzące do ucznia mają charakter odgórnego przekazu, doświadczenie nie ma na nie wpływu. Czynności ucznia sprzeczne z tym wzorcem nie są podtrzymywane i nawet podlegają karze. Czynności zgodne są nagradzane, choć uczeń nie odbiera owych nagród jako nagrody.

Oczekiwanie nauczyciela modyfikuje:

• Informacje o poziomie umysłowym ucznia.

• Imiona uczniów – uczniowie o imionach uważanych przez nauczycieli za pożądane uzyskiwali przy pomiarze samoświadomości i osiągnięć wyższe wyniki, niż uczniowie o imionach uznanych za niepożądane.

• Wygląd zewnętrzny – osoby bardziej atrakcyjne uzyskiwały wyższe oceny np. za pracę, niż osoby nieatrakcyjne (ubiór, wygląd itp.).

• Pochodzenie uczniów.

• Płeć – przekonania nauczycieli dotyczące płci miały wpływ na oceny, wyniki uczniów.

Oczekiwania ułatwiają pracę, mogą pomóc zwłaszcza początkującemu nauczycielowi. Jednak sa one zazwyczaj krzywdzące ucznia.